8 nghiệp vụ của kế toán bán hàng trong doanh nghiệp thương mại

Trong hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp thương mại, kế toán bán hàng đóng vai trò vô cùng quan trọng. Việc hạch toán chính xác và kịp thời các nghiệp vụ bán hàng không chỉ đảm bảo tính minh bạch của báo cáo tài chính mà còn hỗ trợ doanh nghiệp đưa ra các quyết định kinh doanh hiệu quả. 

Bài viết này, EcomTax sẽ đi sâu vào 8 nghiệp vụ kế toán bán hàng thường gặp trong doanh nghiệp, giúp bạn hiểu rõ hơn về cách thức hạch toán các giao dịch này.

1.1. Khi xuất kho hàng hoá giao cho bên mua, đại diện bên mua ký nhận đủ hàng hoá và đã thanh toán đủ tiền mua hàng hoặc chấp nhận nợ

Ghi nhận tổng giá tính toán của hàng bán

• Nợ TK 111, 112
• Nợ TK 131
• Có TK 511 (5111)
• Có TK 3331 (33311)

Phản ánh trị giá mua thực tế của hàng xuất bán

• Nợ TK 632
• Có TK 156

Thuế xuất khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt phải nộp về hàng đã bán (nếu có)

• Nợ TK 511(5111)
• Có TK 333 (3332, 3333)

Khi bên mua được hưởng chiết khấu thanh toán; kế toán phản ánh

• Nợ TK 635
• Có TK 111, 112
• Có TK 131
• Có TK 338 (3388)

Khi phát sinh các khoản chiết khấu thương mại, kế toán ghi

• Nợ TK 521
• Nợ TK 3331(33311)
• Có TK 111 , 112, 311, 131…

Trường hợp phát sinh khoản giảm giá hàng bán

• Nợ TK 532
• Nợ TK 3331 (33311)
• Có TK 111, 112, 311, 131, 3388

1.2 Ví dụ nghiệp vụ kế toán bán hàng buôn qua kho theo hình thức giao hàng trực tiếp

Doanh nghiệp A chuyên bán buôn đồ gia dụng. Ngày 10/05/2024, doanh nghiệp X bán cho khách hàng Y 100 chiếc nồi cơm điện với giá bán 500.000 đồng/chiếc, tổng giá trị hàng hóa là 50.000.000 đồng. Khách hàng B thanh toán bằng tiền mặt ngay sau khi nhận hàng. Giá vốn mỗi chiếc nồi cơm điện là 400.000 đồng. Chi phí vận chuyển hàng hóa đến kho của khách hàng là 2.000.000 đồng. Hạch toán như sau:

Khi xuất kho hàng hóa:

Nợ: 152/156 - Hàng hóa bán ra (50.000.000 đồng)

Có: 151 - Hàng mua đang đi đường (50.000.000 đồng)

Khi thu tiền từ khách hàng:

Nợ: 133 - Tiền mặt (50.000.000 đồng)

Có: 152/156 - Hàng hóa bán ra (50.000.000 đồng)

Khi xác định giá vốn hàng bán:

Nợ: 632 - Giá vốn hàng bán (44.000.000 đồng)

Có: 151 - Hàng mua đang đi đường (40.000.000 đồng)

Có: 224 - Chi phí vận chuyển (4.000.000 đồng)

Khi kết chuyển giá vốn hàng bán:

Nợ: 5111 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ (50.000.000 đồng)

Có: 632 - Giá vốn hàng bán (44.000.000 đồng)

Có: 631 - Chi phí bán hàng (6.000.000 đồng)

Xem thêm: 5 điều cần biết về bảng nghiệp vụ kế toán cho tài chính doanh nghiệp

1.3. Trường hợp hàng hóa sai quy cách phẩm chất bị trả lại, kế toán ghi

Phản ánh tổng giá thanh toán của hàng bán bị trả lại

• Nợ TK 531
• Nợ TK 3331 (33311)
• Có TK 111, 112, 311, 131
• Có TK 388 (3388)

Số thuế xuất khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt của số hàng hoá bị trả lại

• Nợ TK 156 (1561)
• Nợ TK 157
• Có TK 632

Ghi nhận các khoản chi phí bán hàng thực tế phát sinh trong kỳ

• Nợ TK 641
• Nợ TK 133 (1331)
• Có TK 111, 112, 334, 338, 331…

Các khoản chi hộ người mua

• Nợ TK 138 (1388)
• Có TK 111, 112, 331,…

1.4. Cuối kỳ tiến hành phân bổ chi phí thu mua, phí bán hàng đã tiêu thụ trong kỳ, sau đó kết chuyển và xác định kết quả

Phân bổ phí thu mua

• Nợ TK 632
• Có TK 156 (1562)

Kết chuyển chi phí bán hàng

• Nợ TK 911
• Có TK 641

Kết chuyển giá vốn hàng bán, chiết khấu thương mại hàng bán bị trả lại

• Nợ TK 511
• Có TK 521, 531, 532…

Trị giá mua thực tế của hàng gửi bán

• Nợ TK 157
• Có TK 156 (1561)

Giá trị bao bì kèm theo tính giá riêng

• Nợ TK 138 (1388)
• Có TK 153 (1532)

Khi bên mua chấp thanh toán hoặc thanh toán

Bt1 : ghi nhận doanh thu

• Nợ TK 111, 112 ..
• Nợ TK 131
• Có TK 511 (5111)
• Có TK 3331(33311)

Bt2: phản ánh giá vốn hàng bán

• Nợ TK 632
• Có TK 157

Khi thu hồi hàng bán bị trả lại

• Nợ TK 156 (1561)
• Có TK 157

Trường hợp thiếu hụt hàng hoá gửi bán chưa rõ nguyên nhân

• Nợ TK 138 (1381)
• Có TK 157

Hàng đã xác định là tiêu thụ mà thiếu hụt mất mát chưa rõ nguyên nhân

• Nợ TK 138(1381)
• Có TK 632

Khi có quyết định xử lý kế toán ghi

• Nợ TK 138 (1388), 334, 641, 632, 811…
• Có TK 138 (1381)

Trường hợp hàng thừa khi bàn giao cho bên mua

• Nợ TK 157
• Có TK 338 (3381)

Khi xác định được nguyên nhân thừa

• Nợ TK 338 (3381)
• Có TK 156, 641, 711

Doanh nghiệp X chuyên bán buôn đồ điện tử. Ngày 12/05/2024, doanh nghiệp X bán cho khách hàng Y 100 chiếc nồi cơm điện với giá bán 500.000 đồng/chiếc, tổng giá trị hàng hóa là 50.000.000 đồng. Doanh nghiệp X giao hàng cho khách hàng Y bằng xe tải của mình và thu tiền vận chuyển 3.000.000 đồng. Khách hàng Y thanh toán tiền hàng và tiền vận chuyển bằng tiền mặt ngay sau khi nhận hàng. Giá vốn mỗi chiếc nồi cơm điện là 400.000 đồng. Chi phí vận chuyển hàng hóa từ kho của doanh nghiệp X đến kho của khách hàng Y là 2.000.000 đồng. Hạch toán như sau:

1. Khi xuất kho hàng hóa:

Nợ: 157 - Hàng gửi bán (50.000.000 đồng)

Có: 151 - Hàng mua đang đi đường (50.000.000 đồng)

2. Khi thu tiền từ khách hàng:

Nợ: 133 - Tiền mặt (53.000.000 đồng)

Có: 157 - Hàng gửi bán (50.000.000 đồng)

Có: 461 - Doanh thu vận tải (3.000.000 đồng)

3. Khi xác định giá vốn hàng bán:

Nợ: 632 - Giá vốn hàng bán (44.000.000 đồng)

Có: 151 - Hàng mua đang đi đường (40.000.000 đồng)

Có: 224 - Chi phí vận chuyển (4.000.000 đồng)

4. Khi kết chuyển giá vốn hàng bán:

Nợ: 5111 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ (53.000.000 đồng)

Có: 632 - Giá vốn hàng bán (44.000.000 đồng)

Có: 631 - Chi phí bán hàng (9.000.000 đồng)

Ghi nhận tổng giá thanh toán

• Nợ TK 157
• Nợ TK 133(1331)
• Có TK 331, 111, 112, 311…

Ghi nhận doanh thu bán hàng

• Nợ TK 111, 112, 131…
• Có TK 511 (5111)
• Có TK 3331 (33311)

Các bút toán khác còn lại liên quan đến hàng tiêu thụ hạch toán giống như theo hình thức trực tiếp.

Căn cứ vào hoá đơn bán hàng kế toán ghi nhận hoa hồng môi giới được hưởng

• Nợ TK 111, 112
• Có TK 3331 (33311)
• Có TK 511

Các chi phí liên quan đến môi giới mua bán được hạch toán vào trong một chi phí bán hàng

• Nợ TK 641
• Có TK 111, 112, 334, 338,…

Trên cơ sở bảng kê bán lẻ hàng hoá, kế toán phản ánh doanh thu và thuế GTGT phải nộp của hàng bán lẻ

• Nợ TK 111, 112, 113
• Có TK 511
• Có TK 3331 (33311)

Giá mua thực tế của hàng đã bán

• Nợ TK 632
• Có TK 156 (1561)

Phản ánh trị giá mua thực tế của hàng bán

• Nợ TK 632
• Có TK 156 (1561)

Phản ánh doanh thu bán hàng

• Nợ TK 111, 112, 131
• Có TK 511
• Có TK 3331 (33311)
• Có TK 338 (3387)

7. Hạch toán bán hàng đại lý

7.1. Bên giao đại lý

Xuất kho chuyển giao cho bên nhận đại lý

• Nợ TK 157
• Có TK 156

Khi mua hàng chuyển thẳng cho bên giao nhận đại lý

• Nợ TK 157
• Nợ TK 133 (1331)
• Có TK 331, 111, 112

Phản ánh giá mua thực tế của hàng bán

• Nợ TK 632
• Có TK 157

Phản ánh doanh thu bán hàng

• Nợ TK 131
• Có TK 511
• Có TK 3331 (33311)

Phản ánh hoa hồng về cứ gửi đại lý

• Nợ TK 641
• Có TK 131

7.2. Bên nhận đại lý

Phản ánh giá thanh toán của hàng nhận bán

Ghi đơn nợ TK 003

Phản ánh số tiền bán hàng đại lý phải trả cho bên giao đại lý

• Nợ TK111,112,131…
• Có TK 331

Đồng thời ghi đơn

Có TK 003

Hoa hồng đại lý được hưởng

• Nợ TK 331
• Có TK 511

8. Hạch toán bán hàng nội bộ

8.1. Tại đơn vị giao hàng

Nếu đơn vị có sử dụng hoá đơn GTGT 

Phản ánh giá trị mua của hàng đã tiêu thụ

• Nợ TK 632
• Có TK 156 (1561), 151,..

• Nợ TK liên quan (111,112,1368,..)
• Có TK 512 (5121)
• Có TK 3331 (33311)

Nếu đơn vị không sử dụng hoá đơn GTGT 

Phản ánh trị giá mua của hàng đã tiêu thụ

• Nợ TK 632
• Có TK 157

Phản ánh tổng giá thanh toán

• Nợ TK 111,112,1368,..
• Có TK 512 (5121)
• Có TK 3331 (33311)

Cuối kỳ tiến hành kết chuyển

• Nợ TK 512 (5121)
• Có TK 521, 531, 532,..

Xác định và kết chuyển DTT nội bộ

• Nợ TK 512 (5121)
• Có TK 911

Xem thêm: Những điều cần biết về nghiệp vụ kế toán kho và chứng từ sổ sách

8.2. Tại cơ sở phụ thuộc

Ghi nhận trị giá hàng thu mua

• Nợ TK 156 (1561)
• Nợ TK 133 (1331)
• Có TK 336,111, 112,...

Phản ánh tổng giá thanh toán của hàng đã bán

• Nợ TK 111, 112, 1368,...
• Có TK 511 (5111)
• Có TK 3331 (33311)

Phản ánh số thuế GTGT được khấu trừ của hàng đã bán cùng với giá vốn của hàng tiêu thụ

• Nợ TK 133 (1331)
• Nợ TK 632
• Có TK 156 (1561)

Kế toán bán hàng trong doanh nghiệp thương mại là một công việc đòi hỏi người làm phải có các kỹ năng như nhanh nhẹn, biết cập nhật và tổng hợp số liệu một cách chính xác, có tính cẩn thận để cập nhật số liệu và thông tin hàng ngày trong công tác xử lý nhập hàng vào và bán hàng ra. Để xử lý được một khối lượng công việc lớn như vậy thì việc lựa chọn một phần mềm hỗ trợ là điều vô cùng cần thiết. 

Tổng kết, bài viết trên đã tổng hợp những nhiệm vụ cơ bản của kế toán bán hàng. Mong rằng thông qua bài viết này, mọi nhân viên kế toán bán hàng đều hoàn thành sổ sách chứng từ đúng hạn và chính xác theo quy định mới nhất của doanh nghiệp, công ty mẹ, tập đoàn.

EcomTax thuộc hệ sinh thái Nhanh.vn, mang đến bộ giải pháp toàn diện từ thuế, kế toán, hóa đơn điện tử đến vận hành kho - hỗ trợ doanh nghiệp quản lý minh bạch, tiết kiệm thời gian và tuân thủ đúng quy định pháp luật.

- Các thông tin giải đáp và tư vấn ở trên được chúng tôi cung cấp cho khách hàng của Nhanh.vn. Nếu quý khách có bất kỳ câu hỏi nào hay cần hỗ trợ, vui lòng liên hệ qua email: contact@nhanh.vn  
- Nội dung bài viết này chỉ nhằm mục đích tham khảo thông tin; 
- Xin lưu ý các điều khoản được đề cập có thể đã hết hiệu lực tại thời điểm bạn đang đọc.